Ẩm thực nói chung và các loại thức uống nói riêng ngày nay đã không còn nằm trong khuôn khổ đơn giản của việc ăn và uống. Nó đã được nâng tầm lên mức nghệ thuật. Kéo theo đó là nhu cầu ngày càng cao của thực khách cũng như người thưởng ẩm cho một món ăn hoặc thức uống, vừa phải ngon, vừa phải đẹp mắt và thể hiện được cá tính của người thưởng thức. Chính vì thế mà nguyên liệu pha chế cũng cần sự tỉ mỉ trong quá trình chế biến, và bột sữa là một trong những nền tảng quan trọng của ngành nghề này.

Bột sữa là gì?

Bột sữa hay sữa khô đều là thuật ngữ dùng để chỉ một loại sản phẩm được sản xuất bằng cách làm bay hơi nước trong dung dịch sữa cho đến khi chỉ còn lại phần sữa dạng bột. Mục đích của việc làm khô sữa chính là để bảo quản được lâu hơn. Sữa dạng bột có thời gian sử dụng đuọc lâu hơn rất nhiều so với sữa dạng nước mà không phải giữ ở nhiệt độ lạnh. Mặt khác, sản phẩm sữa dạng bột có khối lượng nhẹ hơn nhiều so với sữa nước, dễ vận chuyển hơn rất nhiều, giúp tiết kiệm chi phí vận chuyển.

Đa dạng các sản phẩm từ bột sữa

Các sản phẩm sữa khô bao gồm bột sữa nguyên chất, bột sữa không béo (được tách béo), bơ sữa khô, váng sữa khô và nhiều dạng hỗn hợp khác từ sữa khô. Các sản phẩm này phải đảm bảo những tiêu chuẩn nhất định trước khi được đem ra tiêu thụ trên thị trường. Bột sữa được sử dụng cho các ngành thực phẩm, dinh dưỡng và công nghệ sinh học. Ngành pha chế cũng không thể thiếu các nguyên liệu dạng bột sữa.

Câu chuyện lịch sử thú vị về bột sữa

Dạng sữa khô đầu tiên được sử dụng bởi quân đội Tatar của Mông Cổ dưới thời Kublai Khan (Hốt Tất Liệt), Marco Polo đã miêu tả quy trình tạo ra sữa khô đầu tiên này qua việc đem phơi khô phần sữa động vật để cho ra một loại bột nhão, có lượng nước ít hơn, dễ bảo quản và vận chuyển để phục vụ cho việc di quân. Quy trình sản xuất hiện đại đầu tiên được phát minh bởi bác sĩ người Nga Osip Krichevsky vào năm 1802. Việc sản xuất bột sữa thương mại đầu tiên được tiến hành bởi nhà hóa học người Nga M. Dirchoff vào năm 1832. Năm 1855, Tiến Sĩ Grimwade nhận bằng sáng chế về quy trình làm khô sữa và sau đó công nghệ sấy khô chân không được “gắn nhãn” cho phát minh của William Newton.

Công nghệ hiện đại phục vụ sản xuất bột sữa

Ngày nay, sản xuất bột sữa đã được cải tiến với công nghệ hiện đại hơn. Bằng cách phun vào không khí dung dịch sữa lỏng ở dạng phun sương, hạt nhỏ và làm khô tức thì, người ta thu được lượng bột dạng rắn có độ cô đặc cao. Phương pháp này cho phép cô đặc dạng sữa lỏng sang rắn đến hơn 50% cho tất cả các dạng từ bột sữa nguyên liệu, Một phương pháp khác được gọi là sấy trống, trong đó dung dịch sữa sẽ được trải một lớp mỏng trên bề mặt một vật tròn như mặt trống và được nâng nhiệt để làm bay hơi. Tuy nhiên, phương pháp này có một nhược điểm là sản phẩm bột sữa cuối cùng thường bị chín hay có vị khét do nhiệt không đều.

Sử dụng bột sữa trong đa ngành đa nghề

Bột sữa được sử dụng trong rất nhiều ngành nghề khác nhau như làm bánh kẹo, làm Socola, Caramel. Ấn Độ nổi tiếng với các sản phẩm làm từ sữa bò. Tại đây có một loại viên sữa béo nổi tiếng gọi là Gulab Jamun và Chum Chum được làm cũng từ bột sữa. Một số công thức nấu ăn thay thế bơ đậu phộng bằng bột sữa.

Bột sữa còn là cơ chất để sản xuất các loại thực phẩm chức năng phổ biến theo tiêu chuẩn sức khỏe của Liên Hiệp Quốc. Các sản phẩm này được sử dụng trong những điều kiện đặc biệt khi mà người ta không thể dùng sữa tươi, sữa lỏng hay thậm chí là dùng một bữa ăn chỉn chu. Như đã nói ở trên, việc sử dụng bột sữa cũng đem lại lợi ích lớn trong việc tiết kiệm chi phí vận chuyển, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Nhu cầu sử dụng bột sữa còn đến từ những người thích du hành, thám hiểm, người luyện tập thê thao, những người có thói quen sử dụng các loại thực phẩm ăn liền, dễ chế biến và dễ bảo quản.

Sử dụng bột sữa trong pha chế

Đặc biệt đối với ngành pha chế, bột sữa được sử dụng rất phổ biến trong hầu hết các loại thức uống cũng như bánh ngọt. Hơn một nửa danh mục các món uống đều có thể sử dụng bột sữa làm nguyên liệu. Hương vị thơm béo của bột sữa ở nhiều mức độ khác nhau phù hợp cho việc sử dụng trong da dạng các loại bánh và nước uống.

Với nhiều công dụng khác nhau, bột sữa được sử dụng rộng rãi trong pha chế bởi khả năng hòa hợp rất cao với các nguồn nguyên liệu khác. Bên cạnh đó, bột sữa có thể linh động sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau từ dạng bột mịn, dạng viên nén hay dạng đóng bánh. Nguyên liệu từ sữa này ngày càng trở nên phổ biến không chỉ vì hương vị thơm ngon vốn có của sữa mà nó còn phù hợp với rất nhiều lứa tuổi khác nhau. Cùng với sự phát triển của kỹ thuật sản xuất và nhu cầu người sử dụng, bột sữa ngày càng có nhiều biến thể khác nhau, Bất kể ở dạng nào, bột sữa vẫn là nguyên liệu không thể thay thế trong việc pha chế và tạo ra những món ăn và thức uống tuyệt vời.